در این ایام خانه‌نشینی اجباری، که به واسطه مهمان/دشمن ناخوانده این روز ها یعنی کرونا رخ داده است، تصمیم گرفتم کاری را شروع کنم که مدت‌ها بود به آن فکر می کردم اما فرصتی برای اجرای آن پیدا نکرده بودم. و آن چیزی نیست جز معرفی کتاب.
معرفی کتاب، به شرطی که صحیح و دارای چارچوبی مشخص باشد، می تواند هم برای معرفی‌کننده و هم برای معرفی‌شونده مفید باشد. زمانی که شما یک کتاب را می خوانید با مجموعه ای از اطلاعات رو به رو هستید که قرار است به سوال یا سوالات شما جواب بدهند یا حداقل بستر جواب سوال شما را فراهم می کنند. به همین سبب ممکن است فهم و استفاده من از یک کتاب واحد با شما متفاوت باشد. از این روی معرفی کتابی واحد از افراد متعدد این مزیت را دارد، که به احتمال زیاد کاملا مشابه نخواهند بود، که هرکدام می توانند حاوی نکات و دریافت هایی باشند که دیگری آن را ندارد. این تنها یکی از مزیت های معرفی کتاب است.
از مزایای دیگر معرفی کتاب می توان به صرفه جویی در وقت و هزینه اشاره کرد. فرض کنید درحال قدم زدن در کتاب فروشی هستید و به کتابی با عنوان جذاب روبه‌رو میشوید. بدیهی است که شما نمیتوانید کل کتاب را (در صورتی که مختصر نباشد) در چند دقیقه مطالعه کنید و نهایتا میتوانید نگاهی به فهرست کتاب و مقدمه و صفحاتی چند از کتاب بیاندازید. اما اگر فردی که قبلا این کتاب را خوانده است معرفی اجمالی از کتاب را کرده بود شما می توانستید با اطمینان بیشتری کتاب را بخرید یا نخرید.
اگر خودتان کمی فکر کنید به نکات بیشتر این کار پی خواهید برد. ما در عصیر زندگی می کنیم که اطلاعات و مطالب به سرعت تولید میشوند و عمر ما کفاف دانستن بسیاری از این مطالب را ندارد پس ناچاریم دست به گزینش بزنیم و چه خوب است که این گزینش و انتخاب با چشمانی باز و آگاهانه باشد. کتاب به عنوان بستری برای انتقال اندیشه و دانش نیز به همین گونه است. شاید برای شما هم مثل من اتفاق افتاده باشد که کتابی را کامل یا نصفه خوانده اید و متوجه شدید که وقت خود را تلف کرده‌اید و این به خاطر تصور غلطی از کتاب بوده است که در نگاه اول شما را جذب خودش کرده است.
البته این کار به صورت تخصصی یا ابتدایی برای کتاب های درسی و دانشگاهی و علمی و فلسفی و. صورت می گیرد اما هستند کتاب هایی که منتظرند تا شما دست به معرفی آنها بزیند. پس معطل نکنیم؛ بیاییم از این ایام تعطیلی شروع کنیم و این سنّت نیکو را بین دوستان و اطرافیانمان رواج دهیم.
با آرزو سلامتی و تندرستی
بسم الله الرحمن الرحیم
کتابی که میخواهم معرفی کنم، کتابشناسی احادیث اعتقادی نوشته آقای رسول رضوی است.
این کتاب به معرفی کتب حدیثی - اعتقادی شیعه از قرن اول هجری تا به قرن حاضر پرداخته است. کتاب به صورت درس‌نامه تدوین شده است و دارای شانزده درس‌نامه است. به جز درس اول که به مفاهیم و کلیات کتابشناسی می‌پردازد (که به نسبت ضعیف نوشته شده است)، سایر دروس در باب معرفی کتب ذکر شده است. این کتب عبارتند از:
۱- کتاب اسرار آل محمد علیهم السلام (سُلَیم بن قیس)
۲- کتاب توحید (مفضّل بن عمر)
۳- کتاب اِهلیلَجه (مفضّل بن عمر)
۴- کتاب الایضاح (فضل بن شاذان)
۵- کتاب بصائر الدرجات (صفّار قمی)
۶- کتاب الکافی (شیخ کلینی)
۷- کتاب الغیبة (نعمانی)
۸- کتاب التوحید (شیخ صدوق)
۹- کتاب عیون اخبار الرضا علیه السلام (شیخ صدوق)
۱۰- کتاب تصحیح الاعتقادات الامامیة (شیخ مفید)
۱۱- کتاب نهج البلاغة (سیّد رضی)
۱۲- کتاب تنزیه الانبیاء (سیّد مرتضی)
۱۳- کتاب الشافی (سیّد مرتضی)
۱۴- کتاب بشارة المصطفی لشیعة المرتضی‌علیه السلام (عمادالدین طبری)
۱۵ - کتاب الحتجاج علی اهل اللجاج (طَبْرِسی)
۱۶- کتاب الخرائج و الجرائح (قطب راوندی)
۱۷- کتاب عمده عیون صحاح الاخبار فی مناقب الابرار (ابن بطریق حلّی)
۱۸- کتاب کشف المَحَجَّة لثمرة المُهجَة (سیّد بن طاووس)
۱۹- کتاب کشف الغمة فی معرفة الائمة (علی بن عیسی اِربلی)
۲۰- کتاب کشف الیقین فی فضائل امیر المومنین علیه السلام (علامه حلّی)
۲۱- کتاب الصراط المستقیم الی مستحقی التقدیم (نباطی)
۲۲- کتاب الصوارم المُهرقة (قاضی نورالله شوشتری)
۲۳- کتاب نوادر الاخبار فیما یتعلق باصول الدین (فیض کاشانی)
۲۴- کتاب بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار (علامه مجلسی)
۲۵- کتاب عوالم العلوم والمعارف و الاحوال (عبدالله بحرانی)
۲۶- کتاب حق الیقین فی معرفة اصول الدین (سید عبدالله شُبَّر)
۲۷- کتاب دلائل الصدق لنهج الحق (محمد حسن مظفر)
۲۸- کتاب الغدیر (علامه امینی)
۲۹- کتاب موسوعة العقائد الاسلامیة (آیت الله ری‌شهری)
مولف در معرفی کتب الگو تقریبا ثابتی را رعایت کرده است. ابتدا ترسیمی کلی از شرایط تاریخی مولف کتاب مربوطه را بیان می‌کند و سپس به معرفی مصنف کتاب و ویژگی و محتوای آن می‌پردازد. در ادامه کارهایی که روی کتاب انجام شده نظیر چاپ ها، ترجمه ها و. را بیان می‌کند و نسخ خطی موجود کتاب را معرفی می‌کند. در انتها هم منابعی برای مطالعه بیشتر معرفی می‌کند و سوالاتی را برای پژوهش و یا تامل در مطالب ذکر شده مطرح می‌کند.
کتاب دارای ویژگی های مثبت و منفی گوناگونی است. یکی از ویژگی های خوب کتاب، ترسیم فضای تاریخی است که در در فهم بهتر کتاب و چرایی پیدایش و تالیف آن نقش مهمی دارد. مولف میتوانست بدون ذکر این نکات تاریخی، کتب فوق را معرفی کند اما این کار او، خواننده را به شکلی مناسب تر با کتاب های اعتقادی آشنا می‌کند و شکاف تاریخی را تا حدودی پر می‌کند. از دیگر ویژگی های مثبت کتاب معرفی منابع بیشتر برای خواننده است که در اکثر موارد منابع خوبی ذکر شده است. قلم روان نویسنده نیز کتاب را خوانا کرده است.
از ضعف های کتاب می‌توان به غلط های املایی اشاره کرد که بعضا خیلی درشت هستند. در چندین موارد غلط هایی در ذکر زمان وجود دارد که باعث سردرگمی خواننده خواهد شد. در صفحه بندی و ویرایش نیز اغلاطی وجود دارد که البته می‌توان آن را به حساب چاپ اول کتاب گذاشت.
یک سری نکات هم اگر رعایت می‌شد و یا نویسنده در مقدمه توضیح می‌داد، به ارزش کتاب می‌افزود. برای مثال نسخ خطیای که برای کتب ذکر شده است همه از نسخ موجود در ایران هستند و در اندک مواردی نسخ عراقی ذکر شده است. با توجه به دسترسی های جدیدی که به فهرست ها و نسخ کتاب‌خانه های مهم دنیا در سالیان اخیر به وجود آمده است، اگر نسخه های خارجی ذکر می‌شد بسیار عالی می‌بود. ایضا مولف در دروس اولیه که کتب متقدم شیعه را معرفی می‌کند، در بخشی به آرا گوناگون در باب صحت انتساب کتاب به مولفش و محتوای آن به اجمال می‌پردازد و رای مختار را بیان می‌کند و خواننده اگر آشنایی چندانی با فضای مطالعات حدیثی نداشته باشد گمان می‌برد که مساله به همین سادگی است درحالی که این طور نیست. به عنوان مثال فقط در باب مولف و محتوای کتاب سلیم بن قیس اخیرا رساله دکتری مفصلی در دانشگاه تهران کار شده است!
در کل کتاب خوب و قابل استفاده است و برای کسانی که به فضای مطالعات شیعی علاقه دارند مفید خواهد بود. مطالعه کتاب احتیاج به پیش نیاز خاصی ندارد اما دانستن چند اصطلاح رایج در علوم حدیث مطالعه را آسان می‌کند که البته با جست و جویی ساده در اینترنت نیز قابل دسترسی است.
امیدوارم مطالب ذکر شده مفید واقع شود.
در پناه حق
در این ایام خانه‌نشینی اجباری، که به واسطه مهمان/دشمن ناخوانده این روز ها یعنی کرونا رخ داده است، تصمیم گرفتم کاری را شروع کنم که مدت‌ها بود به آن فکر می کردم اما فرصتی برای اجرای آن پیدا نکرده بودم. و آن چیزی نیست جز معرفی کتاب.
معرفی کتاب، به شرطی که صحیح و دارای چارچوبی مشخص باشد، می تواند هم برای معرفی‌کننده و هم برای معرفی‌شونده مفید باشد. زمانی که شما یک کتاب را می خوانید با مجموعه ای از اطلاعات رو به رو هستید که قرار است به سوال یا سوالات شما جواب بدهند یا حداقل بستر جواب سوال شما را فراهم می کنند. به همین سبب ممکن است فهم و استفاده من از یک کتاب واحد با شما متفاوت باشد. از این روی معرفی کتابی واحد از افراد متعدد این مزیت را دارد، که به احتمال زیاد کاملا مشابه نخواهند بود، که هرکدام می توانند حاوی نکات و دریافت هایی باشند که دیگری آن را ندارد. این تنها یکی از مزیت های معرفی کتاب است.
از مزایای دیگر معرفی کتاب می توان به صرفه جویی در وقت و هزینه اشاره کرد. فرض کنید درحال قدم زدن در کتاب فروشی هستید و به کتابی با عنوان جذاب روبه‌رو میشوید. بدیهی است که شما نمیتوانید کل کتاب را (در صورتی که مختصر نباشد) در چند دقیقه مطالعه کنید و نهایتا میتوانید نگاهی به فهرست کتاب و مقدمه و صفحاتی چند از کتاب بیاندازید. اما اگر فردی که قبلا این کتاب را خوانده است معرفی اجمالی از کتاب را کرده بود شما می توانستید با اطمینان بیشتری کتاب را بخرید یا نخرید.
اگر خودتان کمی فکر کنید به نکات بیشتر این کار پی خواهید برد. ما در عصیر زندگی می کنیم که اطلاعات و مطالب به سرعت تولید میشوند و عمر ما کفاف دانستن بسیاری از این مطالب را ندارد پس ناچاریم دست به گزینش بزنیم و چه خوب است که این گزینش و انتخاب با چشمانی باز و آگاهانه باشد. کتاب به عنوان بستری برای انتقال اندیشه و دانش نیز به همین گونه است. شاید برای شما هم مثل من اتفاق افتاده باشد که کتابی را کامل یا نصفه خوانده اید و متوجه شدید که وقت خود را تلف کرده‌اید و این به خاطر تصور غلطی از کتاب بوده است که در نگاه اول شما را جذب خودش کرده است.
البته این کار به صورت تخصصی یا ابتدایی برای کتاب های درسی و دانشگاهی و علمی و فلسفی و. صورت می گیرد اما هستند کتاب هایی که منتظرند تا ما دست به معرفی آنها بزنیم. پس معطل نکنیم؛ بیاییم از این ایام تعطیلی شروع کنیم و این سنّت نیکو را بین دوستان و اطرافیانمان رواج دهیم.
با آرزو سلامتی و تندرستی
بسم الله الرحمن الرحیم
کتابی که میخواهم معرفی کنم، کتابشناسی احادیث اعتقادی نوشته آقای رسول رضوی است.
این کتاب به معرفی کتب حدیثی - اعتقادی شیعه از قرن اول هجری تا به قرن حاضر پرداخته است. کتاب به صورت درس‌نامه تدوین شده است و دارای شانزده درس‌نامه است. به جز درس اول که به مفاهیم و کلیات کتابشناسی می‌پردازد (که به نسبت ضعیف نوشته شده است)، سایر دروس در باب معرفی کتب ذکر شده است. این کتب عبارتند از:
۱- کتاب اسرار آل محمد علیهم السلام (سُلَیم بن قیس)
۲- کتاب توحید (مفضّل بن عمر)
۳- کتاب اِهلیلَجه (مفضّل بن عمر)
۴- کتاب الایضاح (فضل بن شاذان)
۵- کتاب بصائر الدرجات (صفّار قمی)
۶- کتاب الکافی (شیخ کلینی)
۷- کتاب الغیبة (نعمانی)
۸- کتاب التوحید (شیخ صدوق)
۹- کتاب عیون اخبار الرضا علیه السلام (شیخ صدوق)
۱۰- کتاب تصحیح الاعتقادات الامامیة (شیخ مفید)
۱۱- کتاب نهج البلاغة (سیّد رضی)
۱۲- کتاب تنزیه الانبیاء (سیّد مرتضی)
۱۳- کتاب الشافی (سیّد مرتضی)
۱۴- کتاب بشارة المصطفی لشیعة المرتضی‌علیه السلام (عمادالدین طبری)
۱۵ - کتاب الحتجاج علی اهل اللجاج (طَبْرِسی)
۱۶- کتاب الخرائج و الجرائح (قطب راوندی)
۱۷- کتاب عمده عیون صحاح الاخبار فی مناقب الابرار (ابن بطریق حلّی)
۱۸- کتاب کشف المَحَجَّة لثمرة المُهجَة (سیّد بن طاووس)
۱۹- کتاب کشف الغمة فی معرفة الائمة (علی بن عیسی اِربلی)
۲۰- کتاب کشف الیقین فی فضائل امیر المومنین علیه السلام (علامه حلّی)
۲۱- کتاب الصراط المستقیم الی مستحقی التقدیم (نباطی)
۲۲- کتاب الصوارم المُهرقة (قاضی نورالله شوشتری)
۲۳- کتاب نوادر الاخبار فیما یتعلق باصول الدین (فیض کاشانی)
۲۴- کتاب بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار (علامه مجلسی)
۲۵- کتاب عوالم العلوم والمعارف و الاحوال (عبدالله بحرانی)
۲۶- کتاب حق الیقین فی معرفة اصول الدین (سید عبدالله شُبَّر)
۲۷- کتاب دلائل الصدق لنهج الحق (محمد حسن مظفر)
۲۸- کتاب الغدیر (علامه امینی)
۲۹- کتاب موسوعة العقائد الاسلامیة (آیت الله ری‌شهری)
مولف در معرفی کتب الگو تقریبا ثابتی را رعایت کرده است. ابتدا ترسیمی کلی از شرایط تاریخی مولف کتاب مربوطه را بیان می‌کند و سپس به معرفی مصنف کتاب و ویژگی و محتوای آن می‌پردازد. در ادامه کارهایی که روی کتاب انجام شده نظیر چاپ ها، ترجمه ها و. را بیان می‌کند و نسخ خطی موجود کتاب را معرفی می‌کند. در انتها هم منابعی برای مطالعه بیشتر معرفی می‌کند و سوالاتی را برای پژوهش و یا تامل در مطالب ذکر شده مطرح می‌کند.
کتاب دارای ویژگی های مثبت و منفی گوناگونی است. یکی از ویژگی های خوب کتاب، ترسیم فضای تاریخی است که در در فهم بهتر کتاب و چرایی پیدایش و تالیف آن نقش مهمی دارد. مولف میتوانست بدون ذکر این نکات تاریخی، کتب فوق را معرفی کند اما این کار او، خواننده را به شکلی مناسب تر با کتاب های اعتقادی آشنا می‌کند و شکاف تاریخی را تا حدودی پر می‌کند. از دیگر ویژگی های مثبت کتاب معرفی منابع بیشتر برای خواننده است که در اکثر موارد منابع خوبی ذکر شده است. قلم روان نویسنده نیز کتاب را خوانا کرده است.
از ضعف های کتاب می‌توان به غلط های املایی اشاره کرد که بعضا خیلی درشت هستند. در چندین موارد غلط هایی در ذکر زمان وجود دارد که باعث سردرگمی خواننده خواهد شد. در صفحه بندی و ویرایش نیز اغلاطی وجود دارد که البته می‌توان آن را به حساب چاپ اول کتاب گذاشت.
یک سری نکات هم اگر رعایت می‌شد و یا نویسنده در مقدمه توضیح می‌داد، به ارزش کتاب می‌افزود. برای مثال نسخ خطیای که برای کتب ذکر شده است غالبا از نسخ موجود در ایران است و در اندک مواردی نسخ عراقی ذکر شده است. با توجه به دسترسی های جدیدی که به فهرست ها و نسخ کتاب‌خانه های مهم دنیا در سالیان اخیر به وجود آمده است، اگر نسخه های خارجی ذکر می‌شد بسیار عالی می‌بود. ایضا مولف در دروس اولیه که کتب متقدم شیعه را معرفی می‌کند، در بخشی به آرا گوناگون در باب صحت انتساب کتاب به مولفش و محتوای آن به اجمال می‌پردازد و رای مختار را بیان می‌کند و خواننده اگر آشنایی چندانی با فضای مطالعات حدیثی نداشته باشد گمان می‌برد که مساله به همین سادگی است درحالی که این طور نیست. به عنوان مثال فقط در باب مولف و محتوای کتاب سلیم بن قیس اخیرا رساله دکتری مفصلی در دانشگاه تهران کار شده است!
در کل کتاب خوب و قابل استفاده است و برای کسانی که به فضای مطالعات شیعی علاقه دارند مفید خواهد بود. مطالعه کتاب احتیاج به پیش نیاز خاصی ندارد اما دانستن چند اصطلاح رایج در علوم حدیث مطالعه را آسان می‌کند که البته با جست و جویی ساده در اینترنت نیز قابل دسترسی است.
امیدوارم مطالب ذکر شده مفید واقع شود.
در پناه حق
درباره این سایت